INFORMACIÓN GENTILEZA:
La CAMPANA MAYOR DE La CATEDRAL QUE MARCA Las HORAS EN SANTIAGO DE COMPOSTELA CUMPLE 350 AÑOS
Artículo de XOSÉ TROIANO CARRIL investigador y cofundador de la Asociación Cultural Campaneiros de Galicia y encargado de la divulgación sobre campanas en Campanas y relojes monumentales de Galicia
El autor de la pieza fue el maestro fundidor cántabro "Juan Vélez de Palacio"
La campana grande de la torre de las campanas está de aniversario; sin embargo, no es la más grande de la Catedral de Santiago, ya que esta honra la tiene a Berenguela, colgada en otra torre conocida como la “Torre del Reloj”, y que cuenta con unas medidas de 257 cm de diámetro y un peso de unos 6433 kg.
Pero, la Berenguela fue la primera campana de la torre del reloj? Pues no: la primera campana que dio las horas en esta torre después de la reforma de punta en blanco de Andrade, maestro de obras de la Catedral en esta época, fue la que está de aniversario.
Para retroceder al origen del tema, nos vamos hasta el año de 1676, en concreto a 21 de enero , cuando el Cabildo decide remodelar la antigua torre del Rei de Francia, conocida así por albergar las campanas fáciles por #Luís XI, muy devoto del Camino y del apóstol Santiago. Esas campanas raxadas hace años, se mandaron romper en 1664 y servirían como material para refundir otras nuevas.
Volviendo la 1676, Domingo de Andrade comenzaría la reforma de la dicha torre pero, unos meses antes, ya se estaban construyendo dos campanas, las dos más grandes que tiene la torre de las campanas aun hoy en día: la campana “Santa María Salomé”, de 147 cm de diámetro y 1204 kg de peso, hoy conocida como de “San Luis” y, la campana grande llamada “A Concepción”, de 211 cm de diámetro y un peso de 3560 kg, actualmente nominada como “Santiago el Mayor”. Estas fueron fundidas por el maestro fundidor cántabro, Juan Vélez de Palacio.
Lo la dice 8 de diciembre de 1675 se llevó a cabo a fundición de las dos campanas, pero la campana mayor “A Concepción” no salió muy bien, y hubo que volver a fundirla a primeros de 1676, con las mismas inscripciones y medidas. En cuanto a la remodelación de la torre del reloj, el Cabildo quería, o había la necesidad, finalizar enseguida esta obra porque el año de 1677 sería Año Santo, y se procuraba fermosear el torreón medieval de la Quintana. Finalizada a fundición de la campana grande, ya no se le llamaría campana “Concepción” sino que pasaría a denominarse “Campana grande del reloj”. El motivo de este cambio de nombres? aprovechar que esta campana de grandes dimensiones ya estaba construida y colocarla en la torre del reloj, a la que se subiría en ese Año Santo de 1677.
Así, Domingo de Andrade recibiría una gratificación de 100 ducados el 9 agosto de 1678, recibiendo las enhorabuenas del Cabido por tener colocada la nueva campana en el lugar de destino.
La llegada de la Berenguela
La hoy conocida campana “Santiago el Mayor” daría las campanadas horarias hasta 1729 cuando sería sustituida por la famosa campana “Berenguela”, fundida por el maestro cántabro Pedro de Güemes. Esta campana daría y da, para multitud de leyendas, como que fue llevada por Almanzor a Córdoba junto con otras campanas, o que, la campana se llama “Berenguela” por que la torre del reloj fue finaliza por Berenguel de Landoira en el siglo XIV. Evidentemente, ni Almanzor llevó la Berenguela ni la torre del reloj fue hecha o finalizada por Berenguel de Landoira.
La campana mayor “Concepción”, “Grande de él Relox”, sería trasladada a la torre de las campanas y allí empezaría a ser conocida como “Santiago, el mayor”. A día de hoy, la gente que anda por la ciudad de Santiago de Compostela, escucha las campanadas horarias de este gran sino. La gente que escuchaba lo son de las horas badaleiras hace 350 años, la tenemos suerte de escuchar ese mismo son hoy en día. El motivo es, que la maquinaria del reloj monumental hecha por Andrés Antelo en 1831, necesita de un arreglo que en breve se hará, y mientras, la Berenguela descansa de su labor para que Santiago el Mayor haga horas extra.

Xose Troiano debajo de la campana mayor de la Catedral de Santiago de Compostela.
A CAMPÁ MAIOR DA CATEDRAL QUE MARCA AS HORAS EN SANTIAGO DE COMPOSTELA CUMPRE 350 ANOS
O autor da peza foi o mestre fundidor cántabro "Juan Vélez de Palacio"
A campá grande da torre das campás está de aniversario; sen embargo, non é a máis grande da Catedral de Santiago, xa que esta honra tena a Berenguela, pendurada noutra torre coñecida como a “Torre do Reloxo”, e que conta cunhas medidas de 257 cm de diámetro e un peso duns 6433 kg.
Pero, a Berenguela foi a primeira campá da torre do reloxo? Pois non: a primeira campá que deu as horas nesta torre despois da reforma de Domingo de Andrade, mestre de obras da Catedral nesta época, foi a que está de aniversario.
Para retroceder á orixe do tema, ímonos ata o ano de 1676, en concreto ao 21 de xaneiro, cando o Cabido decide remodelar a antiga torre do Rei de Francia, coñecida así por albergar as campás doadas por Luís XI, moi devoto do Camiño e do apóstolo Santiago. Esas campás raxadas fai anos, mandáronse romper en 1664 e servirían como material para refundir outras novas.
Volvendo a 1676, Domingo de Andrade comezaría a reforma da devandita torre pero, uns meses antes, xa se estaban a construír dúas campás, as dúas máis grandes que ten a torre das campás aínda hoxe en día: a campá “Santa María Salomé”, de 147 cm de diámetro e 1204 kg de peso, hoxe coñecida como de “San Luís” e, a campá grande chamada “A Concepción”, de 211 cm de diámetro e un peso de 3560 kg, actualmente nomeada como “Santiago o Maior”. Estas foron fundidas polo mestre fundidor cántabro, Juan Vélez de Palacio.
O dia 8 de decembro de 1675 levouse a cabo a fundición das dúas campás, pero a campá maior “A Concepción” non saíu moi ben, e houbo que volver a fundila a primeiros de 1676, coas mesmas inscricións e medidas. En canto á remodelación da torre do reloxo, o Cabido quería, ou había a necesidade, rematar axiña esta obra porque o ano de 1677 sería Ano Santo, e procurábase fermosear o torreón medieval da Quintana. Rematada a fundición da campá grande, xa non se lle chamaría campá “Concepción” senón que pasaría a denominarse “Campá grande do reloxo”. O motivo desta mudanza de nomes? aproveitar que esta campá de grandes dimensións xa estaba construída e colocala na torre do reloxo, á que se subiría nese Ano Santo de 1677.
Así, Domingo de Andrade recibiría unha gratificación de 100 ducados o 9 agosto de 1678, recibindo os parabéns do Cabido por ter colocada a nova campá no lugar de destino.
A chegada da Berenguela
A hoxe coñecida campá “Santiago o Maior” daría as badaladas horarias ata 1729 cando sería substituída pola famosa campá “Berenguela”, fundida polo mestre cántabro Pedro de Güemes. Esta campá daría e dá, para multitude de lendas, como que foi levada por Almanzor a Córdoba xunto con outras campás, ou que, a campá se chama “Berenguela” por que a torre do reloxo foi remata por Berenguel de Landoira no século XIV. Evidentemente, nin Almanzor levou a Berenguela nin a torre do reloxo foi feita ou rematada por Berenguel de Landoira.
A campá maior “Concepción”, “Grande del Relox”, sería trasladada á torre das campás e alí empezaría a ser coñecida como “Santiago, o maior”. A día de hoxe, a xente que anda pola cidade de Santiago de Compostela, escoita as badaladas horarias deste gran sino. A xente que escoitaba o son das horas badaleiras fai 350 anos, témola sorte de escoitar ese mesmo son hoxe en día. O motivo é, que a maquinaria do reloxo monumental feita por Andrés Antelo en 1831, necesita dun arranxo que en breve se fará, e mentres, a Berenguela descansa do seu labor para que Santiago o Maior faga horas extra.
Artículo de XOSÉ TROIANO CARRIL investigador e cofundador da Asociación Cultural Campaneiros de Galicia ademáis de ser o encargado da divulgación sobre campás en
Campás e reloxos monumentais de Galicia
Nesta foto de abaixo temos a Xose Troiano debaixo da campá maior da Catedral de Santiago